“Fıtrat”, yaratılış, tabiat, huy, doğuştan gelen özellikler gibi anlamlara geliyor. 
Daha geniş dini bir yorumla, Allah’ın yarattığı tüm evrenin, dünyanın ve varlıkların genel yapısı ve işleyişi demek. 
Ama günlük dilde, bir insanın yaratılıştan gelen özellikleri, huyu, tabiatı anlamında kullanılıyor… 
Annem, asık suratlı, herkese kötü davranan insanlar için “Fıtraten ters” derdi. 
Din kültüründen kaynaklanan bir terim.

***

Son zamanlarda bu “fıtrat” sözcüğü birdenbire siyasal edebiyatımıza giriverdi:
Önce Soma madeninde, ihmalden dolayı yitirilen 301 can olayında kullanıldı… 
İşvereni, onu denetlemeyen bürokratları, işini yapmayan politikacıları sorumluluktan kurtarmak için bu tür kazaların madenciliğin “fıtratında” olduğu söylendi. 
Ardından Ermenek maden kazasında aynı söylem yine ortaya çıktı; aynı amaçlarla kullanıldı. 
Derken Erdoğan, kadın-erkek eşitsizliğinin doğal olduğunu, kadınlar ve erkekler arasında eşitliğe inanmadığını belirtmek için “kadının fıtratı” ifadesini kullandı ve kadının “fıtratının” erkeklerle aynı işleri yapmasına uygun olmadığını söyledi… 
Böylece hem din kökenli söylemlere yeni bir atıfta bulunuldu, bu kültür biraz daha genişletilmiş oldu, hem de “fıtrat” sözcüğü siyasal edebiyatımız içinde seçkin bir yer kazandı.

***

Ben de bu güncel modaya uyarak, otoriter liderlerin “fıtratında” neler var diye bir bakmak istedim: 
Irkçılık ve milliyetçilik var… 
Dincilik ve mezhepçilik var… 
Azınlıklara düşmanlık ve aşağılama var… 
Kendisinden farklı biçimde yaşayanları düşman görmek var… 
Kendi yaşam biçimini herkese dayatmak var… 
Erkek egemenliği ve kadın düşmanlığı var… 
Herkesin yaşamına, eğitimine, giyimine kuşamına, yediğine içtiğine, kaç çocuk yapacağına, kadınların nasıl doğum yapacağına karışmak var… 
Kitle iletişim araçlarını tek sesli hale getirmek ve her vesile ile tepe tepe kullanmak var… 
Adaleti siyasete, yani doğrudan kendine bağlamak var… 
Kendine özel güvenlik gücü kurmak var… 
En ufak bir kuşkuda veya eleştiride, en yakınları dahil, insanları derhal harcamak var… 
Bütün çevresini, kendini destekleyenleri köleleştirmek var… 
Çevresindekilere hiçbir zaman güvenmemek ve hiçbir zaman onlardan memnun olmamak var… 
Her türlü yolsuzlukla cebini doldurmak var.

***

Allah bütün insanlığı, “fıtratında” otoriterlik olan liderlerden korusun!

Emre Kongar

Cumhuriyet