TBMM`de görüşülmekte olan Elektrik Piyasası Yasası ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yasa Tasarısı ile birleştirilmek üzere AKP`li vekillerin verdiği teklifle nükleer santrallar ve kömür santrallarına teşvikler, ayrıcalıklar getiriliyor. Piyasada oluşan yenilenebilir enerji kaynakları ile yapılan satışlara ilişkin lobicilik faaliyetleri doğrultusunda ise YEK Belgesi uygulamasına kısıtlamalar öngörülüyor. Nükleer santrallar için İmar Kanunu ve yapı denetimi devre dışı bırakılırken, kamuya ait barajlar ve kömür santrallarının değer tespiti yapılmaksızın haraç-mezat satışının önü açılıyor.

Teklifle nükleer santrallar için İmar Kanunu ve yapı denetimi devre dışı bırakılıyor. Ülkenin güvenliğini ilgilendiren bu yapılar için "her türlü sorumluluk münhasıran santral işletenine ait olmak üzere" ifadesiyle sorumluluk şirkete bırakılıyor. Bu yapılara ilişkin olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı`nın yetkisi görüş düzeyine indirgenirken, yapılara ilişkin verilecek izin ve denetimin TAEK tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenmesi öngörülüyor. Nükleer santral gibi büyük güvenlik riski yaratan bir tesisin bırakın normal yapı denetimi dışına çıkarılmasını, ek güvenlik önlemleri alınması gereken yapılar olduğu tüm dünyada kabul edilmektedir. Nükleer yapıların güvenliği de nükleer güvenlik dışında yapıların denetim ve güvenliği konusunda yetki ve uzmanlık sahibi olmayan bir kuruma devrediliyor.

Konuya ilişkin bir açıklama yapan Elektrik Mühendisleri Odası, oda tarafından açılan dava sonucunda Elektrik Tesisleri Proje Yönetmeliği`nin elektrik proje onay ve kabul işlemlerinde kamu tüzel kişileri dışında özel kuruluşlara yetki devrine ilişkin düzenlemelerinin yürütmesi Danıştay tarafından durdurulduğu belirtilerek, "Şimdi bu düzenleme, yasa ile yapılmaya çalışılmaktadır" denildi.

Elektrik Mühendisleri'nin açıklaması şöyle:

"Elektrik üretim, iletim, dağıtım ve tüketim tesislerinin kurulum ve işletimi için gerekli inceleme, tespit, proje onay ve kabul işlemleri için kamu kuruluşları dışında dağıtım şirketleri ve özel hukuk tüzel kişilerini görevlendirme ve hizmet satın alma gibi konularda Enerji Bakanlığı yetkili kılınmak istenmektedir. Öncelikle söz konusu hizmetler, can ve mal güvenliği açısından kamunun asli görevi olup; özel kuruluşlara devredilemez nitelik taşımaktadırlar. Yapılmak istenen düzenleme açıkça Anayasa`ya aykırıdır. Kaldı ki dağıtım şirketlerinin bu alanda yetkilendirilmeleri, hem uygulayıcı ve hem denetleyici olmalarını getirecek olup; AKP iktidarının çokça kullandığı piyasa kurallarına da aykırılık içermektedir. 

Enerji Şirketleri İçin Acele Kamulaştırma

Teklife göre Hükümet, özel mülke ait taşınmazları yenilenebilir enerji kaynağı bölgesi olarak ilan edebilecek ve bu taşınmazlar acele kamulaştırılabilecektir. Bu taşınmazlara ilişkin enerji için kullanım amacı dışında imar planı yapılamayacaktır. Üstelik bu bölgelerde kanunda öngörülen ölçüm verilerine ilişkin düzenleme de uygulanmayacaktır.

YEK Belgesine Kısıtlama

Nükleer santral ve kömür santrallarına alım garantileri verilip, yasa ve tekliflerle düzenleme ile de "kolaylık" adı altında pek çok teşvik ve muafiyet tanınırken, yenilenebilir enerji kaynaklarının YEK belgesi kapsamında alım garantili satış yapmasına sınırlama getirilmek istenmektedir. Piyasadaki yenilenebilir enerji kaynaklarının fiyatları artırdığına ilişkin lobi faaliyetleri doğrultusunda yenilenebilir enerji kaynakları için ihalede elektrik satış fiyatı oluşturulması ve bu fiyatın belirlenecek süre boyunca geçerli olması öngörülmektedir. Böylece YEK belgesi kapsamında alım garantisinden yararlanmalarının önüne geçilmektedir. 

Yine teklifte yapılan düzenleme ile YEK belgesi kapsamında alım garantili satış yapan şirketlerden hangilerinin borsada satış yapıp yapamayacağının belirlenmesine ilişkin de keyfi bir düzenlemenin önü açılmaktadır. 

Yenilenebilirde Para Konuşacak

TEİAŞ tarafından yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin verilecek bağlantı görüşü için; ülke planlaması ve iletim sisteminin öncelikleri yerine, ihale yapılarak en düşük fiyatın esas olması öngörülmektedir. Yani 31 Mart`ta ve 26 Nisan Salı günü ülkeyi karanlığa boğan sistem kısıtları ya da ülke kaynaklarının en iyi şekilde değerlendirilmesi değil parası olan yatırımcıya geçit tanınacaktır. 

Değer Tespitsiz Alım Garantili Özelleştirme

Ülkenin kamu kaynaklarının haraç-mezat satılmasının da önü açılmaktadır. Yapılmak istenen düzenleme ile kamuya ait yenilenebilir ya da kömür santrallarının özelleştirilmesi sırasında "değer tespiti" yapılmayacaktır. Bu varlıkların satışında alım garantisi içerecek şekilde ihale düzenlenecektir. Hangi fiyattan kimin üzerinde kalırsa o şirketle o fiyat üzerinden elektrik alım anlaşması imzalanacaktır.

Yerli kömür santrallarına alım garantisi getirilmesine yönelik talepler de düzenleme ile TETAŞ üzerinden 1`er yıllık alım ihaleleri yoluyla sağlanmak istenmektedir. Elektrikte serbestleşmeden, piyasalaştırmadan söz edenler yenilenebilir enerji kaynaklarının ucuz fiyatlarıyla piyasada satış payını artırmasından sonra kar kaybına uğrayan şirketleri alım garantisi sağlayarak koruma altına almaya çalışmaktadırlar. 

Ülkenin enerji güvenliği, ucuz, kaliteli ve sürekli elektrik sunumu gibi temel sorunları çözme yerine "kılçıksız" yatırım ortamı sağlamaya çalışan AKP iktidarının yapmak istediği bu düzenlemeler ne hukukla, ne hakkaniyetle, ne de kamu yararı ile bağdaşmamaktadır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak başta olmak üzere, iktidara ve seçilen milletvekillerine; yandaş sermayenin değil, milletin vekilliğini yapmaları gerektiğini anımsatıyoruz.

telgrafhane.org